elektronik devre yapımında önemli noktalar ve ipuçları

Elektronik devre yapımında, her elektronikçinin başına mutlaka çalışmayan bir devre vakası gelmiştir. Ardından insan devrenin neden
çalışmadığını araştırmaya başlar ve mutlaka yanlış yapılan bir şeyler çıkar. Kendi tecrübelerimden yola çıkarak yapılabilecek hataları anlatan bir yazı yazmanın özellikle elektroniğe yeni başlayan arkadaşlara faydalı olacağını düşünüyorum. Aynı zamanda başka kişilerinde aktardıkları konulara da yer verdim. Yapılması düşünülen devreye nasıl karar verileceğini de anlatmaya çalıştım.
Öncelikle devreye olan ihtiyaç nedir. Örnek olarak amplifikatör devresi yapacaksanız kaç watt olacaktır. Yüksek güçlü bir amplifikatör istiyorsanız bu devreyi besleyebilecek güç kaynağınız varmı. Simetrik besleme ile çalışan bir devre ise besleme devresi yapmanızda gerekecektir.
Bir tek şemaya takılıp kalmamakta her zaman iyidir. Farklı şemaları karşılaştırın. Elinizde seçenek çok olsun ki malzeme temininde zorlanırsanız diğer şemaya geçebilirsiniz. Baskıdevre çizimleri mevcut olan projelerde işinizi kolaylaştırabilir.
Türkiye'de bulamadığınız malzemeleri internet üzerinden sipariş verebilirsiniz. Ama öncelik yaşadığımız yerde temin edebilmek
olmalı. Ve en önemlisi kullandığınız malzemelerin orjinal olup olmadığıdır. Aşağıda 320volt.com sitesinde yayınlanmış bir konudan alıntı fotoğraflar görülüyor. STK730 entegresinin orjinali ile sahtesi arasındaki kalite farkı hemen göze çarpıyor.
Orjinal stk730

sahte stk730

ya içinden 2200mf kondansatör çıkan, 6800mf sahte kondansatöre ne demeli. Bu kadar da olmaz demeyin oluyormuş :)

Bir amplifikatör devresi yerine, bir fm verici, pic programlama devresi, güç kaynağı, frekansmetre, dijital saat veya voltmetrede yapıyor olabilirsiniz. Hepsinde de değişmeyen kural malzemelerin orjinal olması ve temin edilebilmesi.
Daha önce denemiş ve baskı devresi, eleman yerleşimi vs. hazır bir projeyi yapacaksanız baskı devre yapımına ihtiyacınız var demektir. Buraya tıklayarak baskıdevre yapımı hakkında bilgilere ulaşabilirsiniz. Baskıdevreyi bir firmaya yaptırmayı düşünüyorsanız değinmem gereken bir nokta var. 1 tane yaptırmakla 5 tane yaptrımak arasında pek fiyat farkı yok. Örnek olarak 1 adet için fiyat 25TL ise 5 adet için 40TL olabilir. Arkadaşlarınızla beraber birşeyler yapıyorsanız ve herkese bir devre yapılacak ise firmaya gitmek en iyisidir. Ancak bir tane yapacaksanız yukarıdaki linkteki baskıdevre yapımını incelemenizi öneririm. Baskıdevrelerle ilgili bir not ilave edeyim, lehimlemeye başlamadan önce kartı su ile güzelce yıkayın ve kurulayın. Asit içerisinden çıkan kartın üzerinde tortular kalabiliyor ve bunlar lehimin çürük olmasına neden oluyor. Ayrıca uzun süre bekleyen kartlardaki bakırda kararma olur ve lehim tutmayabilir. Mekanik toz temizleyici ile baskıdevreye zarar vermeden temizlenebilir. Temiz bir karta lehim yapmak her zaman en iyisidir.
Bir diğer seçenekte delikli plaketler. Delikli plaketlerin bakırlı olanlarını tercih edin. Devrenizi ister delikli plakete ister baskıdevreye kurun iyi lehim yapamazsanız devreniz çürük lehimler nedeniyle çalışmaz. İyi lehim yapabilmenin ayrıntılarına
buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Aliminyum malzemelere lehim yapmanız gerekebilir. Buraya tıklayarak aliminyum lehimleme tekniğini görebilirsiniz.

Bulduğunuz devre şemasında entegre var ise datasheet'te bir uygulama devresi verilmiş olabilir. Şemayı uygulama devresi ile karşılaştırın. Bundaki amaç çizimin doğru olup olmadığı. Tabi değişik bağlantılar ile devre kurulmuş olabilir. Yani birden fazla uygulama devresi olabilir. Ancak birisi mutlaka sizin bulduğunuz çizimdir. Eleman değerleri olarak elinizdeki çizimi baz alın. Şayet devre çalışmazsa datasheet'i incelemenizi öneririm. Datasheet sitelerine buraya tıklayarak gidebilirsiniz.
Devreye bağlanacak malzemelerin sağlamlık kontrolünü mutlaka yapın. Yeni aldığınız malzemeleri dahi ölçün. İçiniz rahat olsun.
Polariteli (yönlü) malzemeleri devreye takarken bacak bağlantılarını dikkatli yapın. Emiter, kolektör, beyz bağlantısı ters yapılmış bir transistör devrenin çalışmamasına neden olacaktır. Aynı şey diyotlar, kondansatörler, ledler, zenerler, triyaklar, tristörler, fet-mosfet ve entegreler içinde geçerlidir. Entegre demişken, devrenizde entegre varsa mutlaka entegre soketi kullanın.
Devrede 220volt gibi tehlikeli gerilimler olabilir. Yalıtıma dikkat edin. Her malzemenin bir çalışma voltajı vardır. Voltaj değeri olması gerekenden düşük malzemeler bozulacaktır. Kondansatörler uygun voltajda çalıştırılmaz veya ters bağlanırsa patlayabilir bile.
Bazı malzemeler soğutucuya ihtiyaç duyarlar. Şemada belirtilmemiş olabilir. Ama siz yine de şemanızı inceleyin soğutucuya ihtiyaç olup olmadığına karar verin.
Devrede sigorta kullanılmışsa iptal etmeyin, sizde kullanın. Birgün lazım olabilir :)
Devreniz RF yüksek frekansta çalışıyorsa özel bir durum söz konusudur. Buraya tıklayarak rfpcb ayrıntılarına bakabilirsiniz. Devreniz yüksek güçlü rf çıkış katı ise anten bağlamadan enerji vermeyin. Güç katındaki transistörün bozulmasına neden olabilirsiniz.
Kullandığınız besleme kabloları devrenin çalışma akımına uygun olmalı. Ses frekans devrelerinde ses sinyalleri için üretilmiş kablolar kullanın.
Devreniz SF ses frekans devresi ise dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Simetrik besleme, iyi regülasyon vb. SF ile ilgili web sitelerini takip etmenizi öneririm. www.diyaudiotr.com www.tamircihasan.com.tr.tc gibi.
Devrede smd malzeme var ise lehimleme ayrı bir önem kazanır. Çok dikkatli olmak gerekir.
Devre için hazırlanmış baskıdevrede hatlar arası çok yakın ise kılcal damar gibi gözle çok zor görünen kısadevreler oluşmuş olabilir. Yakın hatları ölçü aletiniz ile kontrol edin.
Pic'li devrelerde hex kodunu yüklemek için programlayıcı devreye ihtiyacınız olacaktır. Ancak devrenin çalışıp çalışmadığını proteus'ta simule edebilirsiniz. Projenin isis dosyası mevcut ise hex kodunu programdan isideki pic'e yükleyebilirsiniz.
Bobin kullanılmışsa hazır satılan bobinlerden alabilirsiniz. Ama bazı devrelerde kendiniz sarmak zorunda kalabilirsiniz veya eski kartlardan sökebilirsiniz.
Devrede röle kullanılıyorsa açık (no) kapalı (nc) kontaklarını tespit edin ve uygun şekilde bağlayın.
Bulamadığınız bazı malzemelerin yerine katologlarda bakılarak muayen malzeme kullanılabilir. Ancak orjinal malzemeyi kullanmak tercih edilmelidir.
Yarı iletken komponentler vücumuzdaki statik elektrikle dahi bozulabilirler. Önlem olarak topraklama bilezikleri kullanılabilir. Veya malzemeye çıplak elle dokunmamak gerekir. Programladığınız bir pic'in içindeki veri statik elektrik nedeniyle silinebilir.
Bu olay esd olarak isimlendirilmektedir. (elektrostatik deşarj) ESD'ye duyarlı malzeme ve kartlar aşağıdaki sembol ile belirtilir.
İnsanlar üzerindeki statik elektriği deşarj etmek amacıyla işyerlerinde topraklama levhaları kullanılabilir. Bu levhaların elektrik tesisatı topraklamasından bağımsız, kendilerine özel topraklama hatları olmalıdır.



74 serisi entegrelerde dikkat edilmesi gereken bir noktada entegre koduna uyulmasıdır. Eğer devrede 74HC244 yazılı ise buna sadık kalınız. 74LS244 kullanmanız halinde sorunla karşılaşabilirsiniz. HC serisi LS'ye oranla daha hızlı ve çıkış akımları daha yüksektir.
Kullandığınız aletlerde iyi olmalı. İyi bir ölçü aleti, keskin bir yankeski, kargaburbu, kablo bağlantısı için krokodil ve ince uçlu tornavida kullanın. Ve son olarak iyi bir çalışma masası. iyi aydınlatılmış, çalışma alanı rahat, kullandığınız alet edevat kolay ulaşılabilmeli. Buradan güzel bir örneğe ulaşabilirsiniz.
Benim aklıma gelenler bunlar, sizinde aklınıza gelen noktaları yorum ekle linkinden gönderebilirsiniz...